Zijn podcasts hoorspelen?

Gelukkig kreeg het oor terug een rol in onze maatschappij, nadat decennialang het beeld de voornaamste rol speelde. Eerst was er radio, toen kwam tv. En toen kwam het internet, met streaming radio, met YouTube. En smartphones, waarop je via een soort abonnement -de podcasts- audio kon zetten, die je met een koptelefoon kon beluisteren. Meer nog: je kon ondertussen iets anders doen – sporten, afwassen, in de tuin werken, gewoon wandelen. Het oor werd herontdekt. De luisterboeken maakten hun opgang.

Eigenlijk had dit het moment moeten zijn om de hoorspelen hun plek in het oor van de luisteraar terug te laten opeisen. Maar dat is niet gebeurd. En daarvoor zijn volgens mij twee redenen.

Enerzijds: het enorme aanbod van nieuwe audio-content. Toegegeven: veel daarvan bestaat gewoon uit opgenomen gesprekken. Waarnemers op politiek, maatschappelijk, creatief of technologisch vlak nieuwe evoluties bespreken. Of interviews met interessante mensen. Uiteraard zijn die gesprekken waardevol, en kan je er veel van leren. Maar het blijven eigenlijk radio-uitzendingen, die via de podcast-technologie ter beschikking gesteld worden van de luisteraar, zodat hij die content kan beluisteren waar en wanneer hij dat wil, via zijn smartphone, tablet onderweg, of via zijn desktop computer thuis.

Steeds meer podcasts maken daarop een uitzondering. Zij geven geen gesprekken meer, maar werken met een scenario. De mensen die eraan meewerken worden ook geselecteerd op basis van hun audio, hun stem. En het verhaal dat zij brengen is geen nieuws maar een echt verhaal – iets wat de term ‘storytelling’ meekrijgt. The Calliphate is daarvan een mooi voorbeeld. Een waar gebeurd verhaal – het verslag van een journaliste, Rukmini Calimachi, en haar zoektocht naar wat de IS-strijders drijft. Een combinatie van reële opnames van gesprekken, afgewisseld met de stem van Rukmini die het verhaal vertelt. Bovendien ook een heel mooie geluidsregie, met achtergrondeffecten. Die podcasts met regie, met verzorgde audo, zijn mijn favoriete podcasts, omdat zij je meeslepen. En het hoorspel dicht benaderen.

Anderzijds: het is enorm spijtig dat de oude hoorspelen niet terug beschikbaar gesteld werden. De radio-omroepen verdienen een pak slaag op hun broek, omdat zij deze kans om mee te drijven op de golf van vernieuwde belangstelling voor audio-content, gemist hebben. Dit had hét moment geweest om oude(re) hoorselen terug te brengen.

In Nederland hebben zij dat jarenlang gedaan, weliswaar in de nachtradio uitzendingen. Wellicht om de “zeurende” luisteraars tevreden te stellen, die vroegen om hoorspelen – het is toch ongehoord (pun intended) om hoorspelen in prime time uit te zenden, niet? Maar sinds de nieuwe audiocontent beschikbaar is, de podcast, is dat initiatief stilgevallen. Toegegeven: in Nederland worden ook nieuwe hoorspelen gemaakt, heel knappe zelfs. En ook die komen via het podcast-formaat tot bij de luisteraars.

In Vlaanderen blijft de kelder, waarin de oude hoorspelen bewaard blijven, helaas potdicht. Meer nog: er worden gewoon géén nieuwe hoorspelen meer gemaakt. En dat terwijl de belangstelling voor audio nog nooit zo groot geweest was. En wij een enorme schat aan prachtige hoorspelen hebben. In dit blog heb ik er verschillende besproken, die tijdloos zijn, en je meeslepen op een golf van gevoelens.
Om het antwoord te geven op de vraag, gesteld in de titel van dit artikel: niet elke podcast is een hoorspel. In het woord hoorspel zit ‘spel’, iets dat geen werkelijkheid is. Een regie, acteurs vereist. Een hoorspel kan echter wel een podcast zijn, wanneer het via het internet aangeboden wordt, om te downloaden.

Hopelijk gaat de VRT eindelijk eens beseffen dat het rijke archief aan hoorspelen de kans verdient om door het grote publiek beluisterd te worden – als podcast?